​
Η «τέχνη» των γνωστικών στρεβλώσεων είναι αρκετή όχι μόνο για να πάρει κανείς λεμονάδα από τα γλυκά πορτοκάλια  της ζωής αλλά και για πολλές ακόμη μη ρεαλιστικές , αρνητικές θεωρήσεις της πραγματικότητας  που  συμπληρώνουν το φαύλο κύκλο των αρνητικών συναισθημάτων και δυσλειτουργικών συμπεριφορών  στον οποίο κάποιος  όταν μπει είναι πολύ δύσκολο να δραπετεύσει.


​
Κάποιες από τις γνωστικές παγίδες αυτού του είδους είναι οι εξής: 

Καταστροφολογία
Στην περίπτωση αυτή ένα άτομο βλέπει κάθε δυσάρεστο περιστατικό στη ζωή του ως το χειρότερο που θα μπορούσε να του έχει συμβεί.
«Το λεμόνι αυτό μπορεί να ευθύνεται και να οδηγήσει στην απόλυτη καταστροφή μου!»

Μεγαλοποίηση
Σε αυτού του είδους τη γνωστική στρέβλωση, η αντίληψή μας είναι υπερβολική όμως δεν φτάνει το επίπεδο της καταστροφολογίας.
«Το λεμόνι μου είναι μεγαλύτερο και από τον Ήλιο!»

Ελαχιστοποίηση
Από τη μια μπορεί κάποιος να μεγαλοποιεί το αρνητικό και από την άλλη με τη γνωστική στρέβλωση της ελαχιστοποίησης να υποβαθμίζει οτιδήποτε θετικό συμβαίνει στη ζωή του.
«Σιγά, σίγουρα ήταν τυχαίο το πορτοκάλι που μου έδωσε σήμερα η ζωή. Είμαι σίγουρος πως δε θα ξανασυμβεί...εξάλλου δεν είναι και το πιο γλυκό...»

Προσωποποίηση
Όταν κάποιος εμπλέκεται σε αυτό το μοτίβο σκέψης, τότε τείνει να παίρνει τα πράγματα.. προσωπικά. Καταλογίζει στον εαυτό του την ευθύνη για πράγματα που κάνουν οι άλλοι και κατηγορεί συνεχώς τον εαυτό του για μειωμένη ικανότητα να ελέγξει καταστάσεις που εκ των πραγμάτων δεν εξαρτώνται από τον ίδιο.
 «Εγώ φταίω που φυτρώνουν τα λεμόνια στη γη!»

Απόδοση κατηγοριών
Πρόκειται για το αντίθετο της προσωποποίησης. Αντί να θεωρούμε ότι πάντα φταίμε εμείς για όλα, όλες οι ευθύνες αποδίδονται σε κάποιον άλλον ή σε κάποιο γεγονός . Πρόκειται για αδυναμία του ατόμου να αναλάβει την ευθύνη των πράξεων και της ζωής του.
 
«Όλοι οι άλλοι φταίνε για τη λεμονιά που φύτρωσε στον κήπο μου!»
 
Ασπρόμαυρος τρόπος σκέψης
Πρόκειται για ένα διχοτομημένο μοτίβο σκέψης μέσα από το οποίο κάποιος βλέπει τα πράγματα είτε ως «άσπρα» ή ως «μαύρα», δεν υπάρχουν άλλες αποχρώσεις... Όλα είναι μόνο καλά ή κακά,σωστά ή λάθος, γλυκά ή ξινά...
«Λεμόνια ή πορτοκάλια»
...ενώ υπάρχουν πολλές ακόμη γεύσεις.
 
 Διάβασμα της σκέψης των άλλων
 Το άτομο που λειτουργεί με αυτού του είδους τη διαστρέβλωση, ως άλλο  μέντιουμ, πιστεύει ότι μπορεί να γνωρίζει τι σκέφτονται ή αισθάνονται οι άλλοι για αυτό.
 
«Είμαι σίγουρος που αυτός ο άνθρωπός τώρα σκέφτεται «λεμόνια» για μένα. Το νιώθω! Το ξέρω!»

Μελλοντολογία
Άλλο ένα μοτίβο σκέψης που προσδίδει ιδιότητες μέντιουμ αυτή τη φορά στο να  προβλέπει κάποιος συνεχώς ένα αρνητικό, δυσοίωνο και «ξινό» μέλλον.

«Είμαι σίγουρος πως μέχρι να φτάσω στο μανάβικο θα έχουν πουληθεί όλα τα πορτοκάλια και θα έχουν μείνει για εμένα τα ξινά λεμόνια! Απλώς το ξέρω!»

Τα «πρέπει»
Πρόκειται για σκέψεις που περιλαμβάνουν τις λέξεις «πρέπει», «θα έπρεπε» και αφορούν σχεδόν τα  πάντα. Μπορούν, δε, να απευθύνονται προς τον εαυτό προκαλώντας έντονο αίσθημα ενοχής αλλά και προς τους άλλους οδηγώντας το άτομο στην απογοήτευση σχετικά με τις σχέσεις του.
«Πρέπει  να είμαι δυνατός, συνεπής...
Πρέπει να είμαι καλός στη δουλειά μου...
Θα έπρεπε να με είχαν προειδοποιήσει για  τα λεμόνια...
Πρέπει οι άλλοι να μου χαρίζουν μόνο γλυκά πορτοκάλια»
 
Υπεργενίκευση
Όταν υπεργενικεύουμε, μπορεί να καταλήξουμε σε ένα συμπέρασμα που να βασίζεται μόνο σε ένα ή δύο μεμονωμένα περιστατικά, παραβλέποντας πως η πραγματικότητα είναι πολύ πιο περίπλοκη και η ζωή καθόλου προβλέψιμη.
 
«Αφού μια φορά η ζωή μου έδωσε λεμόνια, πάντα για μένα μόνο λεμόνια θα υπάρχουν»
 
Συναισθηματική αντίληψη
Σε αυτή την περίπτωση το άτομο δεν είναι σε θέση να καταλάβει πως τα συναισθήματα του είναι  εσωτερικές προσωπικές διεργασίες αλλά αντιλαμβάνεται τον κόσμο και τα άτομα γύρω του μέσα από τα συναισθήματά του.
«Αφού νιώθω δυσαρεστημένος μάλλον γύρω μου όλα είναι όντως  «ξινά» και δυσάρεστα»

Αυτές είναι κάποιες από  τις γνωστικές παγίδες στις οποίες είναι δυνατόν να «πέφτουμε» οι άνθρωποι καθημερινά. Είναι δυνατόν να κάνουν τα πορτοκάλια να φαντάζουν λεμόνια, να αλλάζουν το μέγεθος και την ένταση των αισθήσεων και των συναισθημάτων μας, να επηρεάζουν τη σχέση μας με τον εαυτό και τους άλλους. Η αναγνώρισή των γνωστικών μας στρεβλώσεων  μας βοηθάει να κατανοήσουμε καλύτερα τον τρόπο σκέψης μας, να αποκωδικοποιήσουμε τα γνωστικά μας μοτίβα και σίγουρα  αποτελεί το πρώτο βήμα εάν θέλουμε να μάθουμε να τις αντιμετωπίζουμε.

Για να είναι, τουλάχιστον στη ζωή, τα λεμόνια, λεμόνια και τα πορτοκάλια, πορτοκάλια...

Η παροιμιώδης φράση χρησιμοποιείται για την ενθάρρυνση της αισιοδοξίας και τη θετική στάση που πρέπει να υιοθετούμε μπροστά στις αντιξοότητες της ζωής ή την κακοτυχία που στην προκειμένη περίπτωση αντιπροσωπεύουν τα λεμόνια με την ξινή, δυσάρεστη για τους περισσότερους γεύση. Με θετική οπτική, λοιπόν, και θέληση μπορούν ακόμη και τα ξινά λεμόνια να  μετατραπούν σε κάτι θετικό ή επιθυμητό, σε ένα ποτήρι  δροσερή, τονωτική  λεμονάδα...

Σίγουρα η ζωή μας δεν αποτελείται μόνο από ευχάριστες και θετικές στιγμές και σίγουρα η μετουσίωση μιας αρνητικής εμπειρίας σε κάτι χρήσιμο και επιθυμητό, σε μάθημα ζωής κάποτε, δεν απαιτεί μόνο θετική οπτική αλλά και βαθιά αποδοχή του ατελούς εαυτού μας και της ρεαλιστικής οπτικής της καθημερινότητας η οποία απέχει πολύ από τα ηλιόλουστα και ξέγνοιαστα οικογενειακά πρωινά του …Βιτάμ…

Από την άλλη, η ζωή δεν είναι μόνο μαύρη και οπωσδήποτε εκτός από λεμόνια έχει πολλές διαφορετικές γεύσεις να προσφέρει σε εκείνους που είναι πρόθυμοι να δοκιμάσουν...
Αν λοιπόν θέλει κάποια τέχνη να φτιάξει κάποιος λεμονάδα απ' τα λεμόνια που δίνει η ζωή πόση τέχνη απαιτείται για να συνεχίζει να φτιάχνει λεμονάδα, όταν η ζωή του δίνει …πορτοκάλια;

Αν ακούγεται κάπως παράξενη η παραπάνω απορία σκεφτείτε πόσοι άνθρωποι γύρω σας εμμένουν να ζουν ολόκληρη τη ζωή τους ψάχνοντας για το αρνητικό, συλλέγοντας απογοήτευση και πόνο , καταμετρώντας τα βάσανα και τα βασανιστήρια τους, αποθησαυρίζοντας λεμόνια και άλλα λεμόνια … αδυνατώντας να δουν  ο, οτιδήποτε θετικό συμβαίνει γύρω τους, μειώνοντας το, αποδίδοντάς το σε τυχαίο γεγονός, κάποτε δαιμονοποιώντας το και κάποτε περνώντας το από τέτοια φίλτρα που μπορούν να κάνουν ακόμη και τα πιο γλυκά πορτοκάλια να μοιάζουν με λεμόνια.

Η τέχνη του αρνητικού τρόπου σκέψης

Ο αρνητικός τρόπος σκέψης είναι η μόνη τέχνη που μπορεί να κατέχει καλά κάποιος για να φτιάξει λεμονάδα ακόμη και από... πορτοκάλια,  μια τέχνη που πηγαίνει πολύ μακρύτερα από τη διανοητική θεώρηση του κόσμου ως απειλή. Οι αρνητικές σκέψεις συνδέονται με αρνητικά συναισθήματα όπως η θλίψη, το άγχος, ο θυμός και η  απελπισία. Συχνά δεν αναγνωρίζουμε το αρνητικό τρόπο να εκτιμούμε τα πράγματα γύρω μας καθώς φαίνεται πως πρόκειται για μια διαδικασία που εξελίσσεται μαζί με εμάς, εδράζεται συχνά στην παιδική μας ηλικία και μεγαλώνει μαζί μας.

Έτσι, οι αρνητικές σκέψεις εμφανίζονται αυτόματα, φαίνονται λογικές και πιστευτές. Όσο χειρότερα , δε, αισθανόμαστε, τόσο πιο πιθανό είναι να σκεφτούμε αρνητικά και να πιστέψουμε πως οι σκέψεις μας  είναι αληθινές, παρόλο που μπορεί να είναι μη ρεαλιστικές ακόμη και παράλογες.

Αρνητικές σκέψεις είναι δυνατόν να κάνουμε όλοι οι άνθρωποι κάποια στιγμή κυρίως όταν αισθανόμαστε στρεσαρισμένοι, ανήσυχοι, ευερέθιστοι ή μελαγχολικοί. Όταν όμως ο αρνητικός τρόπος θεώρησης της ζωής και των πραγμάτων είναι ο μοναδικός τρόπος που κάποιος αντιλαμβάνεται τις εμπειρίες και τα πρόσωπα γύρω του τότε αποτελεί τροχοπέδη για τη λειτουργικότητα του  στην καθημερινότητα, επηρεάζει την κοινωνική και οικογενειακή του ζωή και μπορεί να καταστεί σοβαρή απειλή για την ψυχική του υγεία.

Ο χρόνιος πόνος καθιστά τα άτομα ανήμπορα να ανταποκριθούν ακόμη και σε απλές υποχρεώσεις και συχνά επηρεάζει την επαγγελματική αλλά και κοινωνική τους ζωή. Οδηγεί σε αισθήματα απόγνωσης και γενικευμένο θυμό όπως και σε αμφισβήτηση της ψυχικής υγείας του πάσχονται τόσο από τον ίδιο όσο και από τον περίγυρο του εξαιτίας της αδυναμίας σύνδεσης των συμπτωμάτων με φυσικά αίτια στα οποία θα μπορούσε να αποδοθεί. Ο χρόνιος πόνος, ωστόσο, δεν «είναι μόνο στο μυαλό» του ατόμου που τον βιώνει, δεν αποτελεί κατασκέυασμα της φαντασίας αλλά είναι υπαρκτός.

Αυτού του είδους ο πόνος μπορεί να προκληθεί από διάφορες καταστάσεις και είναι ιδιέταιρα πολύπλοκος αφού συχνά υφίσταται δίχως φυσικές αιτίες και είναι ανθεκτικός στις συνήθεις θεραπείες (Kato, J., Agalave, Ν.Μ., and Svensson, C.I., 2016) εί. Μερικές από τις φυσικές αιτίες του μπορεί να είναι μεταξύ άλλων τα εγκαύματα, ο καρκίνος, η ινομυαλγία κ.α . Όταν πρόκειται για το άγχος, ο πόνος σε κάποιες περιπτώσεις είναι μια φυσιολογική αντίδραση καθώς βοηθά το άτομο να αντιληφθεί πως βρίσκεται σε μια απειλητική κατάσταση  δίνοντάς του τη δυνατότητα να την αντιμετωπίσει. Αυτού του τύπου το άγχος χαρακτηρίζεται ως  προσαρμοστικό, ωστόσο  όταν το άγχος γίνεται υπερβολικό, μπορεί να εκδηλωθεί ως σοβαρή διαταραχή  με συμπτώματα που κάποιος μπορεί δύσκολα να διαχειρηστεί.

Η χρήση της Εικονικής Πραγματικότητας  παρουσιάζεται ως καλή επιλογή για ασθενείς με χρόνιο πόνο, οξύ πόνο ή άγχος, οι οποίοι υποβάλλονται σε διαδικασίες όπως η αιμοκάθαρση, η ενδοσκόπηση, η χημειοθεραπεία κ.α. Προκειμένου να μειωθεί η αίσθηση του πόνου ή του άγχους η εστίαση της προσοχής του πάσχοντα στρέφεται από το αίσθημα πόνου στο ειδικά διαμορφωμένο εικονικό περιβάλλον.
​
Υπάρχουν επιστημονικές αποδείξεις ότι όταν η προσοχή κατευθύνεται από ένα επιβλαβές ερέθισμα σε ένα πιο ευχάριστο, παρατηρείται μείωση στην αντίληψη και την εμπειρία του πόνου. Σύμφωνα με τη θεωρία των Melzack και Wall , αρκετές δραστηριότητες του ΚΝΣ, ιδιαίτερα η προσοχή, η συγκίνηση και οι μνήμες που σχετίζονται με την προηγούμενη εμπειρία, διαδραματίζουν θεμελιώδη ρόλο στην αισθητηριακή αντίληψη. Η εφαρμογή της θεραπείας με τη βοήθεια της Εικονικής Πραγματικότητας αποδεικνύεται από έρευνες που έδειξαν πως αν βυθιστεί κανείς στη σκηνή, η διάσπαση της προσοχής από οδυνηρές ή ανήσυχες αισθήσεις μπορεί να είναι πολύ υψηλή και ιδιαίτερα ανακουφιστική.
​

 

​
​
​Όλοι οι άνθρωποι μπορούν να κατατάξουν τις ενέργειές τους σε αυτές που στέφονται από επιτυχία και σε εκείνες που θεωρούνται ανεπιτυχείς. Με τις πρώτες να συνοδεύονται από θετικό πρόσημο και τις δεύτερες να συνδέονται με το αρνητικό είναι επόμενο όλοι μας να προτιμούμε να συγκεντρώνουμε επιτυχίες στο «κουτί» των εμπειριών μας και να θέλουμε να ξεχάσουμε όλε τις αποτυχημένες στιγμές. Αυτό συμβαίνει γιατί οι επιτυχίες και οι αποτυχίες μας συχνά ξεπερνούν τις ίδιες τις πράξεις και φτάνουν να χαρακτηρίζουν ολόκληρη την ύπαρξη μας δημιουργώντας την ψευδαίσθηση επιτυχημένων και αποτυχημένων ανθρώπων, κάτι που από μόνο του είναι εντελώς παράδοξο...

​Μεγαλώνοντας  μέσα σε αυτή την παράδοξη υπεργενίκευση και σε έναν κόσμο που από τη μια αρέσκεται να τοποθετεί «ταμπέλες» και από την άλλη πασχίζει να μην τις φορτωθεί, από μικρά παιδιά έχουμε μάθει πως οι αποτυχίες όχι μόνο δεν έχουν να μας διδάξουν κάτι αλλά πρέπει να κρύβονται γρήγορα και καλά, να κουκουλώνονται το σεντόνι της υποκρισίας... Ποτέ κανείς δεν θα επιδιώξει ή θα βρει νόημα σε μία συζήτηση που αφορά μία αποτυχία. Αντίθετα, το άτομο φέρει την απόλυτη ευθύνη της και οφείλει οπωσδήποτε να την αποτινάξει.

Εκεί έρχονται και τα «σοφά» λόγια των γονιών που έχοντας πλέον τουλάχιστον τις στοιχειώδεις γνώσεις ψυχολογίας γνωρίζουν τον τρόπο να πλαισιώσουν την αποτυχία ώστε να μην πληγώσουν το παιδί τους, οπότε και θα του πουν: « Δεν πειράζει, την επόμενη φορά όμως μπορείς να προσπαθήσεις περισσότερο...» .Η σύνδεση τότε μεταξύ τις επιτυχίας και της προσπάθειας γίνεται σαφής: όποιος προσπαθεί πολύ και ξανά προσπαθεί είναι σίγουρο πως θα επιτύχει... Ή όχι;  Όλες οι επιτυχίες, από την άλλη, είναι προϊόν προσπάθειας ή εκ νέου προσπάθειας ή ,τέλος πάντων, υπερπροσπάθειας... Ή μήπως όχι; Και κάθε αποτυχία οφείλεται αποκλειστικά στην έλλειψη προσπάθειας...

Όσο θα αναλογιζόμαστε τη σχέση των δύο εννοιών επιτυχία- προσπάθεια τόσο θα αντιλαμβανόμαστε πως δεν πρόκειται για μία σχέση όπου η μία έννοια οδηγεί απόλυτα στην άλλη, αλλά ούτε και η έλλειψη της μίας οπωσδήποτε καταργεί και την άλλη. Όλοι γνωρίζουμε ανθρώπους που δεν πάσχισαν  ιδιαίτερα αλλά έχουν να διηγηθούν αρκετές επιτυχίες ή μπορούμε να θυμηθούμε άπειρες προσπάθειες μας που δεν οδήγησαν πουθενά... Τι συμβαίνει λοιπόν με αυτή την απατηλή προτροπή για εντατικότερη προσπάθεια; Γιατί η προσπάθεια δεν μπορεί πάντα να στέφεται από επιτυχία;

Ένας άνθρωπος ο οποίος αγαπά τη φρέσκια πορτοκαλάδα γέμισε το αυτοκίνητό του με 20 κιλά πορτοκάλια και τώρα θέλει να τα μεταφέρει από το αυτοκίνητο στο σπίτι του. Στο πορτ παγκαζ του αυτοκινήτου υπάρχει μόνο ένα χάρτινο κουτί το οποίο χωράει μόλις δύο κιλά πορτοκάλια... Προσπαθεί, λοιπόν, και ξανά προσπαθεί ο άνθρωπος αυτός να χωρέσει τα πορτοκάλια μέσα στο χαρτόκουτο, αλλά τίποτα! Μετά από αρκετές ώρες είναι ακόμη εκεί και ακόμη προσπαθεί ! Έχει ιδρώσει και το κεφάλι του πονάει από την προσπάθεια... Συνεχίζει όμως ακάθεκτος!

«Αν προσπαθήσω περισσότερο θα τα καταφέρω», λέει.

Εσείς τι πιστεύετε;

Κάποιοι θα πουν πως ο άνθρωπος αυτός είναι μάλλον ανόητος και πως είναι προφανές πως όσο και να προσπαθεί δεν θα καταφέρει τίποτα! Είναι αδύνατον να μεταφέρει 20 κιλά πορτοκάλια μέσα στο συγκεκριμένο κουτί, χάσιμο χρόνου και κόπου... Κάποιοι θα πουν πως μπορεί να μεταφέρει δύο κιλά πορτοκάλια κάθε φορά, μέσα σε δέκα διαδρομές από το αυτοκίνητο στο σπίτι θα έχει τελειώσει τη δουλειά του! Άλλοι θα προτείνουν να ξεχάσει εντελώς το χαρτόκουτο, να ζητήσει τη βοήθεια κάποιων φίλων και να τελειώνει και κάποιοι άλλοι μπορεί να που να στύψει απλώς τα πορτοκάλια! Ο χυμός τους σίγουρα μπορεί να μεταφερθεί ευκολότερα... Τόσο απλό! Πώς γίνεται να μην το βλέπει;

 Όλοι εδώ θα συμφωνήσουμε πως η επιτυχής ολοκλήρωση της δουλειάς αυτού του ανθρώπου δεν έχει να κάνει με το να προσπαθεί και να ξαναπροσπαθεί χρησιμοποιώντας την ίδια μέθοδο αλλά με ακριβώς το αντίθετο. Μόνο όταν σταματήσει να προσπαθεί  θα αναγκαστεί να αλλάξει τις μεθόδους τους και ίσως έχει πιθανότητα να επιτύχει.

Όταν προσπαθούμε και ξανά προσπαθούμε να πετύχουμε κάτι στη ζωή μας και δεν τα καταφέρνουμε, τότε πρέπει να αναλογιστούμε πως η προσπάθεια από μόνη της ίσως δεν ωφελεί. Ο άνθρωπος της ιστορίας μας που αγαπάει τη φρέσκια πορτοκαλάδα δεν μπορεί να δει το προφανές, κάτι που, όχι σπάνια ,συμβαίνει στους περισσότερους από εμάς όταν βρισκόμαστε μέσα σε μία απαιτητική κατάσταση. Κάτι που δε λειτουργεί όπως θα θέλαμε, δε μπορούμε πάντα να το κάνουμε να λειτουργήσει για μας όσο κι αν προσπαθήσουμε. Ξοδεύουμε απλώς τις δυνάμεις μας και επιπλέον φορτωνόμαστε την αποτυχία και ό,τι αυτή συνεπάγεται... Να η παγίδα του «προσπάθησε περισσότερο»! Ό,τι δεν λειτουργεί απλώς το αλλάζουμε. «Την επόμενη φορά, προσπάθησε διαφορετικά», θα ήταν ,όντως, μία χρήσιμη και σοφή συμβουλή...

Γιατί οι άνθρωποι προσπαθούν σκληρά αλλά πάντα με τον ίδιο τρόπο;

Πολλοί είναι ανθεκτικοί στην αλλαγή, γιατί δεν μπορούν να αναλάβουν το κόστος του ξεβολέματος. Στην πραγματικότητα, η αλλαγή απαιτεί πολύ περισσότερη και ουσιαστικότερη προσπάθεια από την υπερπροσπάθεια που καταβάλουμε προκειμένου να επιτύχουμε έναν σκοπό δοκιμάζοντας πάντα τις ίδιες μεθόδους και μέσα.

Κάποιοι στερούνται φαντασίας και αδυνατούν να ανακαλύψουν νέους τρόπους για να λύσουν τα προβλήματά τους. Αυτό δεν σημαίνει πως πρόκειται για ανθρώπους χαμηλού πνευματικού επιπέδου ή άτομα που στερούνται γνώσεων, καθώς η φαντασία και η επινοητικότητα δεν σχετίζονται αναγκαστικά με την εξυπνάδα αλλά με τα ερεθίσματα που έχει λάβει κάποιος κατά τη διάρκεια της ζωής του.

Άλλοι ξέρουν μόνο πώς να πηγαίνουν πάντα με το «ρεύμα». Κάνουν ό,τι κάνουν οι περισσότεροι ,δεν είναι διατεθειμένοι να πάνε αντίθετα με το ποτάμι. Επομένως, αν μεγαλύτερη μάζα των ανθρώπων σήμερα αποτελείται από άτομα δυσαρεστημένα από τη ζωή τους, το πιθανότερο είναι ακολουθώντας τις πρακτικές τους να έχουμε και εμείς τα ίδια αποτελέσματα.

Τέλος, μία μεγάλη μερίδα ανθρώπων υποφέρουν από την υπερπροσπάθεια καθώς πιστεύουν ακράδαντα πως η πρώτη τους επιλογή για την επίλυση ενός προβλήματος είναι και η σωστή, όπως άλλωστε και όλες οι επιλογές στη ζωή τους. Ταυτίζουν τη λάθος επιλογή με την ίδια την αποτυχία και εμμένουν σε αυτή «μέχρι θανάτου» προκειμένου να την υπερασπιστούν. Εάν όμως δεν αφήσουμε πίσω τις παλιές, μη λειτουργικές επιλογές  δεν θα είμαστε ποτέ σε θέση να ανακαλύψουμε και να βάλουμε σε λειτουργία νέες, αποτελεσματικότερες...
​
Τελικά, ο άνθρωπος με τα πορτοκάλια μετά από αρκετές ώρες κατάφερε να ολοκληρώσει το έργο του. Έκανε όμως  χρόνια να δοκιμάσει φρέσκο χυμό... ακόμη και η αγάπη μας για κάτι μπορεί να μην αντέξει στο ξόδεμα της άσκοπης υπερπροσπάθειας...

​                                                                                                  Ελένη Ρίζου - MSc Συνθετική Ψυχοθεραπεύτρια